Karatesaga Íslands eftir
Karl Gauta Hjaltason
Hafa ber í huga að sagan er rituð í
ársbyrjun 1983. Hún birtist í Karateblaðinu
það ár.
Formáli
Með þessari grein ætla ég að
reyna að leysa úr þeirri brýnu þörf
sem er á rituðum heimildum um sögu karate
á Íslandi. Vert væri einnig að skrifa
um þróun karate og uppruna stílanna
svo og ítarlegar greinar um hvern stíl fyrir
sig en það verður að bíða betri
tíma. Þeir sem telja sig vita annað og
meira en í þessari grein kemur fram um einhver
atriði vinsamlegast skrifið í næsta
Karateblað sem kemur út í haust.
Fornöldin
Einhvern tíma á árunum 1969 –
1971 voru staddir hér tveir Japanir og dvöldust
þeir á heimili fyrrverandi formanns JFR [Júdófélag
Reykjavíkur] sem hafði áður verið
Íslandsmeistari í boxi. Þá var
júdóíþróttin að slíta
barnsskónum og fyrrverandi boxkempur æfðu
júdó af kappi.
Ekki væri getið um þessa Japani nema vegna
þess að báðir voru þeir 3. dan
í shotokan karate og höfðu báðir
verið háskólameistarar hvor sitt árið
í skóla sínum í Japan. Að
sögn júdómannsins voru þeir báðir
mjög færir í karate og sýndu m.a.
í sjónvarpi. Annar hét Thosioki Tani
og var Japanalegur útlits en hinn Akimasa Simonishi
og var hærri og mjög vel byggður. Meðan
á dvöl þeirra stóð kenndu þeir
karate í húsi Júpiters og Mars og var
nokkuð fjölmennt á námskeiði
þeirra sem stóð í fjóra mánuði.
Muna margir frumkvöðlar júdó eftir
þessu. Ekki gráðuðu þeir félagar
neina vegna þess að þeir höfðu
ekki leyfi frá sínum sensei í Japan
en til gamans sögðu þeir nemendunum hvaða
gráðu þeir mættu búast við
að ná væri próf haldið.
Nokkuð þrálátur orðrómur
hefur verið um að hingað hafi slæðst
karatemenn um svipað leyti og getur þar bæði
verið ruglað saman mönnum og farið með
rétt mál. Hér vantar nákvæmar
upplýsingar.
Reynir Z. Santos
Reynir Z. Santos (Rodger) kom hingað til lands um 1967
og kenndi m.a. karate hjá bandaríska hernum
suður á velli. Hann hafði kennt í
Bandaríkjunum en karate hafði hann stundað
frá unga aldri í heimkynnum sínum,
Filippseyjum, og náði hann 3. dan í shotokan
þar 1962, þá aðeins 19 ára
að aldri. Ekki er vitað með vissu hvenær
hann hlaut 1. dan í tang soo do en giska verður
á að það hafi hann gert í Bandaríkjunum.
Svo virðist sem Santos (eins og hann er oftast kallaður)
hafi í fyrstu haft meira dálæti á
tang soo do því hann kenndi það í
KFR [Karatefélagi Reykjavíkur] fyrst og síðan
í KFV [Karatefélagi Vestmannaeyja].
Á árunum 1968 – 69 kom hann m.a. fram
í sjónvarpi hér og hélt einhverjar
sýningar. Kennslu fyrir Íslendinga hóf
hann ekki fyrr en 1971 þegar hann kenndi í
átta mánuði í félagsheimilinu
í Biskupstungum í Árnessýslu.
Árið 1972 kenndi hann um skeið í húsakynnum
JFR í Skipholti svo að júdó og
karate hafa löngum fylgst að og gera enn í
JFR. Sá áhugamannahópur sem kynntist
karate á þessum árum myndaði síðan
þann hóp sem stofnaði KFR 23. september
1973.
Til að byrja með kenndi Santos þessum áhugamönnum
með hléum 1972 og fram á sumar 1973. Eftir
það hélt hann til Vestmannaeyja og stofnaði
þar Karatefélag Íslands sem átti
að ná yfir allt landið en í daglegu
tali hefur þetta félag aðeins verið
nefnt Karatefélag Vestmannaeyja. Hugmynd Santosar
var að KFÍ yrði nokkurs konar landssamband
karate en eins og kunnugt er var aldrei neitt samband milli
þess og t.d. KFR né KFÍ í Reykjavík
svo líta verður á þau sem sjálfstæð
félög. Í Eyjum dvaldist Santos 1973 –
1975 þegar hann hélt aftur til Reykjavíkur
og stofnaði þá sitt þriðja félag
sem einnig hét Karatefélag Íslands.
Hann fór nokkrar ferðir til Eyja til kennslu
til að byrja með en það lagðist fljótt
niður og nemendur hans tóku við kennslu þar
alfarið.
Í KFÍ (síðar Shotokan karatefélagið,
SKF, og loks Karatefélagið Þórshamar)
var iðkað shotokan karate og má teljast undarlegt
að Santos hafi ekki kennt það fyrr neitt að
ráði. Æft var í húsakynnum
JFR og gekk félagið vel þar til það
lagðist niður vorið 1977. Þann 27. maí
1979 var það endurstofnað og kenndi Santos
með hléum þar til hann gaf höfuðborgina
upp á bátinn og fór til Ísafjarðar
vorið 1981.
Fullvíst má telja Santos með frumkvöðlum
karate á Íslandi og á hann þakkir
skilið fyrir það. Um persónuna Reyni
Santos má segja að hann hafi verið prúðmenni
en oft kom berlega í ljós að austurlenskar
hefðir í huga hans komu ekki heim og saman við
lýðræðiskennd Íslendinga. Oft
var ekki hægt að brúa það stóra
bil og fór gjarnan svo að upp úr samstarfinu
slitnaði. Sem karatemaður er Reynir kraftmikill
og þegar hann var upp á sitt besta góður
kennari og hafði til að bera sérstæðan
bardagastíl. Í shotokan-kennslunni virtist
hann blanda oft á tíðum saman og er það
ofur skiljanlegt hér á hjara veraldar að
kennari skyldi ekki fara alveg troðnar slóðir
en velja og hafna eftir sinni sannfæringu. Nú
dvelur Santos á Ísafirði og kæmi
ekki á óvart þó að hann gerði
eitthvað í karatemálum þar.
Karatefélag Reykjavíkur
Forsaga KFR er sú að á árinu 1972
byrjar R. Santos að kenna áhugamönnum um
karate tang soo do í húsakynnum JFR í
Skipholti. Litlu síðar færðu þeir
sig í Baldurshagann og æfðu þar um
stund en snemma á árinu 1973 fer Santos til
Vestmannaeyja og byrjar þar með Karatefélag
Vestmannaeyja (sjá að framan). Á meðan
færðu félagarnir sig í húsnæði
að Laugavegi 178 og telst stofndagur KFR 23. september
1973. Í september 1974 ræðst Kenichi Takefusa,
3. dan í goju ryu, til félagsins og var skipt
um stíl samtímis.
Ef nefna á nokkra af þeim sem hófu
æfingar í Skipholti eða í Laugardalnum
er fyrsti formaður þeirra í KFR Ásgeir
Hannes Eiríksson sem nú er þekktur pylsusali
á Lækjartorgi. Svo má nefna Andrés
Hafliðason sem varð næsti formaður á
eftir Ásgeiri 1975 en þá var gerð
nokkurs konar stjórnarbylting. Aðrir voru t.d.
Kristján Gissurarson sem nú er þekktur
stangarstökkvari og Guðlaugur Atli Erlendsson sem
byrjaði í september 1974 þegar Ken hóf
kennslu (sjá kafla um Ken). Árni Einarsson
hóf æfingar í september 1975 og varð
formaður 1982. Karl Gauti Hjaltason hóf æfingar
í KFR í ágúst 1976 en stofnaði
síðan sjálfur ásamt fleirum KFÍ
upp á nýtt 1979. Steinar Einarsson byrjaði
í janúar 1977 og varð formaður KFR
1978 allt til ársins 1982. Hannes Hilmarsson var
einn af þeim sem hófu æfingar í
Laugardalnum en nú er hann formaður Stjörnunnar
í Garðabæ.
Undir leiðsögn Kens blómstraði KFR
og var 1975 flutt í Ármúla 28. Aftur
var flutt í núverandi húsnæði
1982 en það er að Ármúla 36.
Kenichi hætti kennslu smám saman á árunum
1977 – 78 og fengu KFR-ingar þá til landsins
Japana að nafni Isao Sannomyia, 2. dan, en hann var
við nám í Kaupmannahöfn. Isao kom
hingað fjórum sinnum 1978 – 80. Síðan
1980 hafa KFR-ingar sjálfir annast alla kennslu í
félaginu og er aðalkennari þar nú
Atli Erlendsson 2. dan og er hann kominn lengst allra Íslendinga
í karate. Atli er 24 ára gamall og hefur æft
sleitulaust síðan 1974 eða í um níu
ár. Atli fór til Danmerkur 1979 og má
segja að það sé fyrsta utanlandsför
í þeim tilgangi að æfa karate. Árið
1978 fór Andrés Hafliðason, sem þá
var formaður, til Bandaríkjanna og náði
þar stuttu síðar 1. dan í goju ryu
og er hann fyrsti Íslendingurinn sem æfir hér
á landi upp í svart belti. Andrés dvelst
enn ytra.
Sumarið 1980 fara svo fjórir kappar úr
KFR og einn úr KFA í „víking“
til Japan eins og DB [Dagblaðið, síðar
DV] orðaði það. Þetta voru þeir
Atli, Árni, Steinar og Stefán Alfreðsson,
sem nú er kennari hjá Stjörnunni, allir
úr KFR, og Magnús Sigþórsson
sem verið hefur kennari á Akureyri um langt skeið
(sjá KFA-kafla). Þar dvöldust þeir
í einn mánuð og náðu allir
shodan hjá sensei Ishigooka, 7. dan í goju
ryu, 4. ágúst 1980. Þeir kepptu einnig
í Japan en litlar sögur fara af þeirri
keppni.
Vorið 1982 fékk KFR hingað til lands Brian
Waits 5. dan og var hann hér í nokkra daga
við kennslu. Brian er einn þekktasti kennari Bretlands
í goju og álitinn mjög harður kennari.
Ef við snúum okkur að lokum að starfsemi
KFR ber hæst að í ágúst 1976
kom til félagsins Þorsteinn Viggóson,
1. dan í shotokan, frá Danmörku með
Tanaka heimsmeistara og fleiri köppum og var þá
efnt til geysimikillar budo-hátíðar í
Laugardalshöll og Íslandsmót í
goju ryu haldið í leiðinni (sjá nánar
kafla um Tanaka). KFR hefur haldið nokkur innanfélagsmót
um dagana, í apríl og nóvember 1977
og tvisvar 1982. Ef litið er yfir starf félagsins
er mikil gróska í því 1975 –
77 en síðan kemur deyfð allt til ársins
1981. Þessi deyfð virðist vera alls staðar
í karate á Íslandi á þessum
árum en nú er gengin í garð seinni
gullöld karate hérlendis og sést það
á starfi allra félaga landsins. Í KFR
æfa nú reglulega um 100 manns og félagar
eru yfir 200 talsins. Atli Erlendsson og Árni Einarsson,
báðir 2. dan, voru í lok árs 1982
sæmdir heiðursorðunni „Dómgæsla
1982“.
Vestmannaeyjar
Reynir Santos fer fyrst til Eyja í lok árs
1972 og byrjar kennslu fyrir gos (23/1 1973). Eftir gos
hættir hann kennslu og eitthvað fer hann til Reykjavíkur
á árinu 1973. En síðan fer Guðbrandur
Jónatansson til Santosar og biður hann um að
kenna sér karate. Tekur hann vel í það
og borgar Gutti 25.000 kr. fyrir fyrsta mánuðinn
í þessari einkakennslu en eftir það
ekkert. Santos kennir Gutta einum fyrsta eina og hálfa
árið eða til 1974 – 5 þegar þeir
stofna KFV (eða KFÍ). Í KFV kennir Santos
tang soo do. Félagið gekk hálfbrösuglega
um tíma en um haustið [án árs]
fer Santos til Reykjavíkur alfarinn. Eftir að
Santos fer tekur Gutti við kennslu og er Santos fenginn
nokkrum sinnum og greitt undir hann til Eyja. Eitthvað
lítið kenndi hann þó í þessum
heimsóknum sínum og fór svo að
2. janúar 1977 var honum formlega vikið úr
starfi með uppsagnarbréfi. KFV leggst niður
af og til eftir þetta en starfar þó á
árinu 1980 eða til 1981. Félagar voru
um 30 – 50 þegar mest var og mest æfðu
73 nemendur undir stjórn Gutta 1980.
Ekkert samband var á milli KFV og Reykjavíkurfélaganna.
Nokkuð var reynt að fá kennara frá
Kanada til kennslu eftir að Santos var sagt upp en það
gekk ekki. Í Eyjum voru alls þrír gráðaðir
upp í gult og einn í grænt belti (Gutti)
en beltakerfið var hvítt, gult, grænt,
brúnt og svart. Santos og Gutti sýndu nokkuð
í Eyjum og var ávallt fullt hús á
sýningunum. Mestu slagsmálahundarnir flykktust
í karate en hættu jafnan því ekki
var kennt mikið fyrir þá og gáfust
þeir upp á þrekinu. Líklegt má
telja að á þessum Eyjaárum sínum
hafi Santos verið mjög góður líkamlega
og karatelega séð og að Gutti hafi uppskorið
vel í einkakennslu hans. Guðbrandur sagði
í viðtali við greinarhöfund að á
árinu 1975 hafi Santos sent myndir út og félagatalið
og fengið út á það 2. dan og
virðist sú vitneskja skekkja allmikið fyrri
vitneskju um gráðuferil Santosar. Gutti er nú
búsettur í Hafnarfirði og íhugar
jafnvel að hefja æfingar í shotokan, er
hann að sjálfsögðu velkominn.
Í lokin er vert að minnast á nokkra sem
æfðu í KFV. Bubbi Morthens æfði
þar um tíma á árunum 1974 –
5 en hann er nú sem kunnugt er þekkt poppstjarna
hérlendis. Bubbi hafði æft box í
Danmörku og lá því vel við
að hefja iðkun karate hér. Aðra frumkvöðla
má telja upp, eins og Gunnar Eiríksson, Drífu
Kristjánsdóttur, sem var lengi ritari, og
Halldór Guðmundsson.
KFÍ – Þórshamar
Þegar Santos kom frá Eyjum var Ken orðinn
kennari í KFR og hóf þá Santos
að kenna byrjendum 23. október 1975 í
nýstofnuðu félagi sínu, Karatefélagi
Íslands, sem einnig má líta á
sem framhaldsfélag frá Karatefélagi
Vestmannaeyja. Í þessum fyrsta flokki voru
t.d. Karl Sigurjónsson sem enn æfir hjá
Þórshamri, Gunnar Gunnarsson og Sigurður
Sverrisson sem æfði lengi vel síðan
hjá KFR eftir að KFÍ lagðist niður.
Í byrjendahópi í janúar 1976
er t.d. Gísli Klemenzson sem síðar endurvekur
KFÍ 1979 og enn æfir í Þórshamri.
Þórður Antonsson byrjaði líka
litlu síðar en hann æfir enn.
Félagið hefur ávallt æft í
húsnæði JFR í Brautarholti 18. Höfundur
telur mikla söguskekkju hafa átt sér
stað 1976 í ágúst er KFR-menn héldu
sitt Íslandsmót sem í raun var bara
Íslandsmót goju ryu. Hægur vandi hefði
verið að halda þarna gott og gildandi Íslandsmót
ef strákunum hans Santosar hefði verið boðin
þátttaka. Eftir blómlegt starf lagðist
félagið niður vorið 1977. Nemendurnir
hættu flestir en sumir fóru yfir í KFR.
Vorið 1979 kenndi Santos nokkrum nemendum heima hjá
sér og tók t.d. Gísli Klemenzson brúnt
belti í Hljómskálagarðinum.
Þann 27. maí 1979 endurvöktu þeir
Gísli Klemenzson, sem varð formaður, og Karl
Gauti Hjaltason félagið og hófust æfingar
í Gerplu í Kópavogi. Um haustið
byrjuðu æfingar í Brautarholti enn á
ný og kenndi Santos af og til fram til ársins
1981 þegar hann var settur af sem forseti KFÍ
og nafni félagsins breytt í Shotokan karatefélagið.
Þetta gerðist á sögulegum aðalfundi
í mars 1981. Nafni félagsins var aftur breytt
í Þórshamar í október
1982 og var nafnbreytingin að kröfu ÍBR.
Vorið 1981 stofnuðu nokkrir félagar í
KFÍ félag á Selfossi (sjá kafla)
og haustið 1981 var stofnuð deild innan Gerplu í
Kópavogi að tilstuðlan höfundar (sjá
kafla). Formennsku Gísla Klemenzsonar lauk vorið
1980 og tók þá K. Gauti við og er
enn við formennsku. Eftir aðalfund 1981 hafa mót,
sýningar, ferðalög og böll verið
reglulega á dagskrá félagsins og mikið
starf unnið. Samband tókst við Noreg er höfundur
og Þórður Antonsson fóru hálfgerða
landnámsför þangað í júní
1981 og kynntust þar Steve Cattle og Ólafi
Wallevik. Ólafur er nú genginn í félagið
og kemur til Íslands af og til og kennir. Hann byrjaði
fyrst hjá KFA (sjá kafla) 1976 en hélt
síðan til náms í Noregi og hefur
náð þar góðum árangri.
Í september 1981 hlaut hann 1. dan. Á NM 1982
í Finnlandi þar sem þrír kepptu
fyrir Íslands hönd (Ólafur, Atli og Árni
KFR) náði Ólafur 3. sæti í
sínum flokki.
Steve Cattle 5. dan hefur tvisvar sinnum heimsótt
Þórshamar og verður hann kynntur nánar
síðar. Í febrúar 1982 fengu shotokan-félögin
hingað til lands Martin Burkhalter 2. dan. Martin er
Svisslendingur og er landsliðsþjálfari
Norðmanna í karate. Hann er einnig þekktur
alþjóðadómari og kunnur fyrir að
vera reffilegur dómari.
Hér verður minnst á að 15. ágúst
1981 var haldinn á Íslandi karatedagur og
tóku þátt í honum Þórshamar
(þá SKF), KFR, Stjarnan og Selfoss. Þessi
hátíð tókst vel og er hér
í fyrsta sinn um samvinnu á milli stílanna
að ræða að einhverju marki. Í sjónvarpinu
kom stór hluti af sýningaratriðunum.
Hraðinn í framförum karate hefur ávallt
verið að aukast og 28. nóvember 1981 var
stofnað SKSÍ sem eru samtök shotokan-manna
(sjá kafla). Í janúar 1982 var haldið
fyrsta Íslandsmót í shotokan og sigraði
þar K. Gauti í kumite. Á Íslandsmótið
kom mesti áhorfendafjöldi sem sótt hefur
karatemót eða 250. Í september 1982 voru
tvö ný shotokan-félög stofnuð,
FH og Sindri (sjá kafla) og eru karatefélögin
þá orðin átta hérlendis,
þar af fimm shotokan. Meðal félaga eru
ýmsir þekktir keppnismenn, s.s. „Trölli“,
Sveinn Grímsson, og „Ísbrjóturinn“,
Víkingur Sigurðsson.
Akureyrarsagan
Það hefur verið um 1975 sem áhugamenn
um karateíþróttina á Akureyri
fengu 1. dan Júgóslava til að kenna sér
en karate hafði hann lært í hernum. En
að þremur mánuðum liðnum var kennsluefni
á þrotum og hætti hann þá
kennslu. Þá var haft samband við Kenichi
Takefusa 3. dan sem kenndi í KFR og hann fenginn
til kennslu á 2 – 3 mánaða fresti.
Þess á milli kenndu nemendurnir sjálfir.
Var karatelíf blómlegt á Akureyri um
1975 – 1977 og heimsóknir þeirra til
Reykjavíkur til æfinga tíðar en
goju ryu-karate var æft á báðum
stöðum. Strax fór að bera á Magnúsi
Sigþórssyni sem eljusömum iðkanda
og var hann einn í hópi þeirra fimm
sem fóru til Japan 1980 og náðu shodan.
Ólafur Wallevik æfði á Akureyri
áður en hann hélt til Noregs um 1976 –
7 en þá skipti hann yfir í shotokan
þar sem goju ryu var af skornum skammti þarlendis.
Á Akureyri er æft í íþróttahúsi
MA og hefur heyrst um útibú á Dalvík,
Húsavík og jafnvel á Ólafsfirði.
Sumarið 1981 fór Magnús til Svíþjóðar
í æfingabúðir. Mjög lítið
og nánast skammarlegt samband hefur verið á
milli KFA og Reykjavíkurfélaganna um langt
skeið, má segja að það sé
nú einn versti punktur í öllu karatelífi
hérlendis og þarf að bæta ef þeir
Akureyringar vilja eiga samleið með hinum karatefélögum
landsins. Nú nýverið tóku nokkrir
nemendur Magnúsar sig til og stofnuðu annað
Akureyrarfélag og æfa sér og fá
þjálfara frá Reykjavík. Nokkuð
óljóst er um gang mála á Akureyrarsvæðinu
í sambandi við karate og eru þetta þeir
kvistir sem höfundur hefur aflað sér.
Kenichi Takefusa
Í september 1974 fengu þeir áhugamenn,
sem æft höfðu tang soo do undir stjórn
Reynis Santos frá 1972 og þangað til hann
fór til Eyja um 1973, Japana að nafni Kenichi
Takefusa, 2. dan í goju ryu-karate, til kennslu.
Æfingar voru þá að Laugavegi 178.
Þetta var upphaf goju ryu á Íslandi
því að umsvifalaust var skipt um stíl.
Ken, eins og hann var kallaður, er fæddur 1950
og því nokkuð ungur með 3. dan [?]
en þess má geta að hann náði
2. dan nokkru eftir að hann hóf kennslu í
KFR. Hér kvæntist hann íslenskri konu
og settist að. Af nemendum sínum var Ken mjög
vel liðinn og talinn afburðakennari. Sensei Steve
Cattle sagði einhverju sinni að eflaust hefðum
við verið mjög heppnir að fá hann
til kennslu og eftir lýsingum að dæma hefði
hann verið mikill sensei og átt skilið hærri
gráðu.
Ken hætti kennslu á árunum 1977 –
78 og hóf viðskipti, m.a. var hann í forsvari
fyrir Japansk-íslenska (JAPIS). Núna er hann
búsettur í Danmörku og er eftir því
sem fregnir herma hættur karateiðkun.
Masahiko Tanaka
Í ágúst 1976 gekkst Þorsteinn
Viggósson fyrir komu danskra shotokan-manna til sýninga
og mótahalds. Fremstur í flokki í þessum
hópi var Masahiko Tanaka 6. dan sem varð heimsmeistari
1975 í Los Angeles. Í Danmörku var Tanaka
þekktur fyrir mikla hörku í karatekennslu
sinni og að margra dómi eiga Danir nú
sterkustu karatemenn á Norðurlöndum þó
að ekki gangi þeim vel á mótum.
Æfingarnar hjá Tanaka voru svo harðar að
mikið fækkaði í shotokan-félögum
í Danmörku á árunum sem hann dvaldist
þar en þeir sem héldu út urðu
þeim mun harðari af sér.
Tanaka byrjaði æfingar 18 ára og var kominn
með 4. dan 25 ára. Í viðtali við
danskt karateblað segir Tanaka: „Leiðin að
Japansmeistaratitlinum er bæði löng og erfið.
Ég æfði af krafti því að
ég var staðráðinn í að
sigra. Ég sagði við sjálfan mig að
þar sem ég æfði tvöfalt meira
en nokkur annar hlyti mér að auðnast að
sigra. Þegar mér voru svo afhent sigurverðlaunin
á 17. Japanska meistaramótinu 1974 liðu
í gegnum huga mér svipmyndir þrotlausrar
þjálfunar undanfarin 15 ár. Í
veislunni eftir mótsslitin fannst mér sem
sake hefði aldrei bragðast svo vel.“
Aðrir menn í karatehópnum ´76 voru:
Bura 4. dan, Bruno Jensen 3. dan, Willy Schönberg 2.
dan, Peter Munck 2. dan, Nakawaza 1. dan og íslenskættuðu
bræðurnir Marinó, 3. dan, og Páll,
2. dan, Guðjónssynir. Förina skipulagði
Íslendingurinn Þorsteinn Viggósson sem
þekktur er fyrir veitingarekstur sinn í Kaupmannahöfn
en hann hefur 1. dan. Þann 19. ágúst
var haldin budo-hátíð í Laugardalshöll
og fyrst var á dagskrá Íslandsmót
goju ryu og sigraði þar Sigurður T. Sigurðsson
sem þá var 3. kyu en Siggi er kunnur fimleikamaður
og núverandi stangarstökkvari og fremstur í
þeirri grein hérlendis, svo að honum er
sannarlega margt til lista lagt. Annar varð þáverandi
formaður KFR, Andrés Hafliðason 3. kyu, og
þriðji Atli Erlendsson 2. kyu. Jökull Hafsteinsson
varð fyrstur í kata.
Síðan var júdósýning undir
stjórn landsliðsþjálfarans Naoki
4. dan og loks barði Tanaka svolítið á
dönsku köppunum og Bura braut nokkrar þakhellur
(danskar). Svona stórheimsókn eins og þessi
er mikið verkefni og verður ekki í framtíðinni
nema allir leggist á eitt.
Stjarnan
Fyrsti byrjendahópurinn í karatedeild Stjörnunnar
var auglýstur haustið 1980 og hefur Stefán
Alfreðsson 1. dan kennt við félagið frá
byrjun. Æft er í íþróttahúsinu
Ásgarði, Garðabæ. Stjarnan er þekktust
fyrir sinn ötula formann sem hefur unnið geysimikið
starf í samvinnu félaganna en það
er Hannes Hilmarsson 3. kyu.
Fyrsta skrefið var að halda Karatedaginn 15. ágúst
1981 og var hann haldinn í Ásgarði, þá
var sveitakeppni félaganna í Ásgarði
í apríl 1982 og loks hefur Stjarnan keppt
við tvö shotokan-félög; vann Gerplu
með nokkrum yfirburðum á UMSK-móti
í október 1982 og tapaði stórt
fyrir Þórshamri á jólamótinu
1982. Síðan hafa þeir Stjörnumenn
keppt á innanfélagsmótum KFR og staðið
sig með miklum ágætum.
Stjarnan er, eins og Gerpla, aðili að UMSK sem
hefur gert marga hluti í þágu karateíþróttarinnar,
nú síðast var stofnað sérstakt
karateráð í UMSK og eru tveir menn úr
hvoru félagi sem sitja í því
ráði eða alls fjórir. Verkefni ráðsins
er að vinna að því að efla karateíþróttina.
Sumarið 1981 fóru Stjörnumenn í
ferðalag til Akureyrar og æfðu þar yfir
eina helgi. Heimsóknir milli félaga, og þá
jafnt shotokan og goju ryu, hafa verið tíðar
úr og í Ásgarð og er ekkert félag
í jafnmiklum samskiptum við önnur karatefélög
hér. Félagar í Stjörnunni eru
ca. 75 og æfa að jafnaði 40 manns yfir veturinn.
Sigríður Radómirsdóttir hefur staðið
sig vel á mótum undanfarið og svo má
nefna Þór Ólafsson sem vakið hefur
athygli í kumite. Síðasta verkefni Hannesar
Hilmarssonar formanns ásamt formanni Þórshamars
var að láta gera verðlaunapening. Þetta
mun vera fyrsti íslenski verðlaunapeningurinn
í karate og er hann mjög vel gerður. Þau
félög sem stóðu að gerð hans
eru KDS, KFÞ, KFR, KDG, SKS, KSH og KFH. Og nú
geta þessi félög gengið að stenslinum
þegar vantar pening fyrir mót.
Selfoss
Veturinn 1980 – 81 byrjuðu nokkrir ungir Selfyssingar
að æfa í Þórshamri og fjölgaði
brátt liðinu sem sótti æfingar frá
Selfossi. Nú var svo komið að þeim
fannst hentugt að stofna félag á Selfossi.
Félagið var skírt Karatefélag Selfoss
en var nýlega breytt í shotokan karatedeild
UMF Selfoss (SKS). Æft hefur verið á ýmsum
stöðum í bænum, s.s. kjallara íþróttahússins,
í barnaskólanum, sundlaugarkjallaranum og
loks í íþróttahúsinu á
staðnum. Kennara hafa SKS-menn fengið úr
bænum og þá aðallega greinarhöfund
[Karl Gauta Hjaltason].
Haustið 1982 héldu Reykjavíkurfélögin
til Selfoss á æfingabúðir undir
stjórn Árna Einarssonar 2. dan frá
KFR og K. Gauta Hjaltasonar 1. dan úr KFÞ.
Þar var dvalist tvær nætur og var þetta
mikil lyftistöng fyrir karatelíf Selfoss. Á
næstunni ráðgera Selfyssingar að halda
sitt fyrsta Selfossmeistaramót og verður gaman
að sjá hvernig þeim tekst til. Þetta
mót ætti að sýna minni félögunum
að slíkt er líka hægt og veitir
hinum almenna félagsmanni tækifæri til
að komast á verðlaunapall auk þess
sem slíkt getur verið mikið fjárhagsspursmál
fyrir févana félag. Helstu félagar
sem hafa staðið sig vel í SKS eru þeir
Ágúst Østerby formaður, Elís
Kjartansson, Þorsteinn Másson, Gunnar I. Gunnarsson
og Guðmundur Helgason. SKS hefur tekið virkan þátt
í starfi shotokan-félaganna og þess
má geta til gamans að þegar eitthvað
er að gerast í bænum í karate kemur
Selfossliðið yfirleitt á leigurútu.
Gerpla
Eins og nefnt er hér að framan æfði
KFÞ í Gerplusalnum rétt eftir endurstofnun
sína 1979. Komust þá á góð
kynni við stjórn Gerplu og sumarið 1981 fór
greinarhöfundur þess á leit við Margréti
Bjarnadóttur, formann Gerplu, að stofna karatedeild.
Vel var í það tekið og má sjá
árangur þess nú. Gerpla hefur innan
sinna vébanda eitt besta karatelið landsins,
aðallega í unglingahópi þó
að mikið hafi borið á formanninum Ævari
Þorsteinssyni sem hefur staðið sig geysivel
á mótum. Einnig má nefna Kjell Tveit
en hann æfði áður í KFA.
Kennarar hafa ætíð, frá því
KDG var stofnuð, komið frá KFÞ. Ýmsar
uppákomur hafa verið á dagskrá
Gerplu, t.d. æfingabúðir með Steve
Cattle og samæfingar shotokan-félaganna. M.a.
hefur verið sett mætingarmet í Gerplu í
október sl. [1982], 107 manns á einni æfingu
en það var SKSÍ-samæfing. Þann
24. janúar er svo ráðgert að slá
þetta met og kýla síðan 235.000
sinnum eða um 2.000 sinnum á mann. Nú
er ráðgert hjá KFR og Gerplu að halda
mót milli félaganna og þá í
lægri gráðum. Ég tel það
hins vegar besta kostinn að takmarka ekki við gráður
í keppnum milli tveggja félaga, það
bjagar mjög öll úrslit og getur valdið
misskilningi en slík mót eiga þá
að vera opin öllum félögum því
ekki verða svo margir keppendur í lægri
gráðum úr tveimur félögum.
Ævar formaður hefur hlotið nafnið „Eimreiðin“
vegna þess hve fljótt hann hefur farið
upp beltakerfið en hann hóf æfingar í
október 1981 og var einu ári seinna kominn
með 4. kyu. Ekki þarf að taka það
fram að þetta er met í 10. kyu-kerfinu
á Íslandi.
Steve Cattle
Sensei Steve Cattle 5. dan er án efa virtasti kennari
á Íslandi hin síðustu ár
og er það ekki bara hans frábæra
kennsla sem því veldur heldur öllu fremur
hlýtt viðmót og djúpur skilningur
hans, bæði á íþróttinni
og aðstöðu Íslands sem er þjálfaralaust
hér úti á reginhafi íss og elds.
Hann kom hingað til lands til Þórshamars
fyrst í október 1981 og síðan til
SKSÍ í apríl 1982. Í bæði
skiptin voru æfingabúðir opnar öllum
karateiðkendum, hvar í stíl sem þeir
stóðu. Þetta hafði mikil áhrif
í þá átt að auka samskipti
goju ryu og shotokan sem höfðu þó
farið batnandi eftir Karatedaginn 15. ágúst
1981.
Steve Cattle er heimsþekktur karatekennari og kennir
m.a. í Kenya, Írlandi, Noregi, Bretlandi (þar
sem hann er einn af átta aðalþjálfurum
KUGB), Svíþjóð og Íslandi.
Hann er rétt 38 ára og enn á fullri
ferð á mótum. Cattle varð Englandsmeistari
1981 en hafði áður hlotið marga titla
í heimalandi sínu. Stíll hans er mjög
hreinn, djúpar stöður og hreyfanleiki, kime
aðdáunarvert og að horfa á hann gera
oizuki eða sanrenzuki getur gert mann orðlausan
af hrifningu. Hann hefur mikinn áhuga á Íslandi
og vill koma hingað aftur en vinna hans við kennslu
hefur aftrað því í vetur. [Steve
Cattle lést í febrúar 1995, hann tók
6. dan ári áður]
SKSÍ
SKSÍ er skammstöfun á Shotokan karatesamband
Íslands. SKSÍ var stofnað 28. nóvember
1981 og eru nú fimm félög aðilar
að sambandinu, þ.e. KFÞ, KDG, SKS, KFH og
KSH. Sambandið er ekki aðili að ÍSÍ
og er það ekki ætlunin heldur að starfa
innan væntanlegs Karatesambands Íslands [KSÍ
var stofnað 1985].
Sambandið fer aðeins með mál shotokan-félaganna,
s.s. að fá hingað til lands erlenda þjálfara,
halda æfingabúðir, Íslandsmót
í shotokan, samræming og samvinna í
karate á Íslandi o.s.frv. SKSÍ hefur
reynst vel og hefur margt verið unnið, s.s. gerðar
reglur um próf, þjálfun og fleira en
það er nauðsyn til að ekki myndist klofningur
í íþróttinni eins og oft vill
verða. Stolt SKSÍ eru án efa hin svokölluðu
sambandsskírteini sem allir félagar fá
í sínu fyrsta prófi. Sambandið
hefur líka gengist fyrir samæfingum og samgangi
milli einstakra félaga. Formaður SKSÍ
er nú Karl Gauti Hjaltason KFÞ en sæti
í miðstjórninni eiga a.m.k. einn úr
hverju félagi innan sambandsins.
Ónefndur er einn veigamikill þáttur
í starfseminni en það er að veita félögum
upplýsingar um æfingabúðir erlendis.
Hafa fjölmargir farið utan til æfinga, s.s.
til Þýskalands, Noregs, Englands og Bandaríkjanna.
Sindri
Sveinbjörn Imsland hóf að æfa karate
um 1978 í KFR. Þegar KFÞ var endurstofnað
1979 flutti Sveinbjörn sig yfir í það
félag enda þekkti hann til forsvarsmanna félagsins.
Í KFÞ var hann ritari lengi vel en síðar
kennari í Gerplu eftir að karatedeild var stofnuð
þar og formaður þar til bráðabirgða.
Sumarið 1982 fór hann tvisvar í æfingabúðir
til Bretlands og náði shodan í september
1982. Þá hélt hann beint heim á
æskustöðvarnar og stofnaði karatedeild
Sindra á Höfn í Hornafirði. Félagar
eru nú um 25 og er æft grimmt.
Félagið hefur, eins og reyndar flest shotokan-karatefélögin,
gefið út bækling til kynningar á
íþróttinni fyrir byrjendur. Í
þessum kynningarbæklingum koma m.a. fram gráðunarkröfur,
símaskrá félaga, reglur, próf,
karatefræðsla, japönsk orð og margt fleira.
Kostur við slík félög sem hafa einn
þjálfara er mikill því þá
getur hann algjörlega farið eftir því
sem hann telur að sé besta aðferðin til
að ná árangri með heilt félag.
Það mun Sveinbjörn án efa gera.
FH
Sumarið 1982 fóru Karl Gauti og Ævar Þorsteinsson
þess á leit við formann FH að stofna
karatedeild innan vébanda félagsins og tók
Borgþór formaður mjög vel í
það. Húsnæði var fengið í
Þrekmiðstöðinni, Dalshrauni 4 Hafnarfirði,
en þar er mjög góð aðstaða,
t.d. sauna, þrekæfingasalur, heitir pottar,
ljósabekkir, félagsaðstaða og nudd.
Allt þetta hafa félagsmenn notfært sér
og verið ánægðir með. Bráðabirgðastjórn
var í upphafi sett á laggirnar eins og nú
er venja þegar nýtt félag er stofnað.
Henni veitti forstöðu Jón Bjarnason sem
hefur æft í Þórshamri. Kennarar
eru einnig úr Þórshamri.
Nú er svo komið að Þórshamar
hefur stofnað eða stuðlað að stofnun
fjögurra nýrra félaga undanfarin tvö
ár og hefur það eitt sér verið
ærið starf. Árangur erfiðisins fer
að koma í ljós nú á næstu
árum með vaxandi fjölda iðkenda í
karate, fleiri keppnum og aukinni samkeppni.
Útgáfa
Helstu rit og upplýsingar um karate sem til eru á
íslensku: Helgi Briem Magnússon KFR gaf út
1975 – 76 bók um karate þar sem undirstöðuatriðin
eru kennd. Bókin er til á bókasöfnum
og líklega enn í verslunum. Sama ár
fréttist af sölumönnum karatebæklings
þar sem farið var eilítið í
sögu karate og undirstöðuatriði og vill
svo til að höfundur á eitt eintak þessa
bæklings. Gaman væri að vita hver gaf hann
út. Í mars 1980 var fyrsta Karateblaðið
gefið út og er það nú löngu
uppselt. Það var gefið út af greinarhöfundi.
Karatefélagið Þórshamar hélt
útgáfunni áfram og næstu Karateblöð
komu út í október 1981, janúar
og október 1982 og nú 1. tbl. 1983.
Í þessum blöðum má vísa
í nokkrar góðar greinar um karate, s.s.
um uppruna karate í 1. tbl. 1981 og könnun á
karateiðkendum í sama blaði (tölulegar
upplýsingar). Í 1. tbl. 1982 er góð
grein um muninn á stílunum goju ryu og shotokan
og viðtal við Steve Cattle í 2. tbl. 1982.
Lesendum er bent á að öll blöðin
eru löngu uppseld en hægt er að fá
ljósrit hjá stjórn Þórshamars
ef áhugi er á einstökum greinum. Karatefélag
Reykjavíkur hefur gefið úr Bæklinginn
tvisvar, 1. tbl. í apríl 1982 og 2. tbl. í
nóvember 1982. Að öllu öðru leyti
er mjög þurrt um að litast á markaðnum
og væri vert að bæta þar úr.
Karateblaðið mun væntanlega, þegar fleiri
sígildar greinar hafa birst í blaðinu,
gefa út safn þeirra í einu blaði.
Frá höfundi
Að lokum vil ég þakka þeim sem hafa
veitt mér hjálp við gerð þessarar
sögu, sérstaklega Guðbrandi Jónatanssyni,
Atla Erlendssyni, Árna Einarssyni, Gísla Klemenzsyni
ritstjóra, Ágúst Østerby, Sveinbirni
Imsland og Ævari Þorsteinssyni. Ég vona
að sagan komi að góðum notum við
það sem henni var ætlað en það
er að fræða lesendur um uppruna karate á
Íslandi en 80% þeirra sem æfa karate
um þessar mundir hafa byrjað á síðustu
tveimur árum. Ef einhverjar upplýsingar hafa
gleymst eða rangfærslur er að finna í
greininni vinsamlegast látið vita. Hjördísi
Harðardóttur þakka ég prófarkalestur.
Að lokum er hér yfirlit yfir söguna með
ártölum til frekari glöggvunar.
Helstu mót
Íslandsmót goju ryu í Höllinni
19. ágúst 1976. Sigurður T. Sigurðsson
sigurvegari í kumite, Jökull Hafsteinsson í
kata.
Íslandsmót í shotokan 3. janúar
1982. Sigurvegari í kumite og kata Karl Gauti Hjaltason,
í kata kvenna Hjördís Harðardóttir.
Sveitakeppni félaganna 9. apríl 1982. Sigurvegarar
A-sveit KFR (fimm manna sveitir).
Í stuttu máli
1969 – 70 Heimsókn Akimara Simonishi og Thosioki
Tani 3. dan.
1971 Reynir Santos kennir í þrjá mánuði
í Biskupstungum.
1972 Santos kennir í Skipholtinu.
1973 Santos kennir í Baldurshaga, varð síðar
KFR.
– vor Santos kennir Guðbrandi í Eyjum.
– sept. KFR stofnað.
1974 sept. Ken kennir í KFR.
– KFV stofnað í Eyjum.
1975 okt. Santos stofnar KFÍ.
1976 ág. Heimsókn Tanaka og félaga.
1975 – 76 KFA stofnað.
1977 vor KFÍ leggst niður.
1978 – 79 Ken hættir kennslu í KFR.
1978 – 80 KFR fær Sannomiya fjórum sinnum
til kennslu.
1979 maí KFÍ endurstofnað. [síðar
Þórshamar]
1980 júlí Japansferð goju ryu.
– sept. KDS stofnað.
1981 mars KFS stofnað.
– mars Nafni KFÍ breytt í Shotokan karatefélagið.
– júní Noregsferð shotokan-manna.
– ágúst Karatedagurinn í Ásgarði.
– sept. KDG stofnuð.
– okt. Steve Cattle 5. dan til SKF.
– nóv. SKSÍ stofnað.
1981 – 82 Ólafur Wallevik kemur til Shotokan
karatefélagsins fjórum sinnum.
1982 jan. Íslandsmót shotokan.
– feb. Martin Burkhalter til shotokan karatefélaganna.
– mars Brian Waits 5. dan til Karatefélags
Reykjavíkur.
– apríl Steve Cattle aftur til SKSÍ.
– apríl Sveitakeppni félaganna.
– maí Bretlandsför Gerplu.
– júní Noregsförin seinni.
– sept. Karatedeild Sindra stofnuð.
– sept. Karatedeild FH stofnuð.
– okt. Fyrsta þátttaka á NM, Ólafur
Wallevik KFÞ í 3. sæti.
– okt. Nafni SKF breytt í KFÞ.
1982 Nafni KFS breytt í SKS.
1983 jan. Íslandsmót í shotokan.
|